Inhalt

 

Home
Beitrittsformular
Veranstaltungen
Publikationen ETV
Anfänge
Totentänze nach Ländern
Deutschland
Österreich
Schweiz
Totentänze nach Medien
Künstler der ETV
Bibliographie
Kontakt
zerstörter Totentanz in Bern
 
 

Text nach der Abschrift des Berner Schulmeisters Hans Kiener (1576)

 

Des tods Vrsprung.
Von des Tüffels vergifften Zung/
hatt der tod sinen Ersten Vrsprung/
Herrschet veber die Menschen ganntz/
wir mueßent all an sinenn tanntz/

Eua ist vast schuldig dran/.
Sy gab den tod ouch Jrem Mann/
Dess mueßent wir groß lydennn nodt/
wann dahar kompt der bitter tod/

Alle Menschen dem Tod vnderworffen.
Kein blyben jst jnn diser Zytt/
wir farenn all dahin ferr vnnd wyth/
Silber vnd Golld hilfft vnns nit hie/
Es weyß ouch niemand wenn oder wie/

Moyses/.
Doch sind die zechen gebott vns gäben/
von vnnserem Gott ins Eewig läben/
Wölcher an denselben gloubt mit flyß/
wirt khommen in das Paradyß/

Christus der Herr spricht/.
Jr Menschen all sächendt mich an/
den tod ich ouch erlitten han/
Willigklich mit der martter min/
üch all erlößt von todtes pyn/

Der tod spricht/.
Allein der Herr veber all herren/.
mocht sich selbs wol mins gwallts erweren/
Sin Tod ist gsin min Tod vnnd stärbenn/
dardurch er üch wollt gnad erwärben/

Die todten sprächent/.
Hie ligend also vnnsere gebeyn/
Zuo vnns har tantzend groß und kleyn/
Die Jr jetz sind, die warend wir/
Die wir jetz sind, die werdent Jr/

Der tod spricht zum Bapst/.
Wie gfallent üch Herr Bapst die ding/
Jr tantzend ouch an disen Ring/
Die Dryfach kron mueßent Jr mir lan/
Vnnd üweren Säßel ruewig lan stan/

Der Bapst gibt antwort:/.
Vff Erd scheyn groß min Heyligkeyt
Die torrecht wällt sich vor mir neygt/
Alls ob ich vff schluß s Himmelrych/
So bin ich jetz selbs ouch ein Lych/

Der Tod spricht zum Cardinal/
Tantzend harnach herr Cardinal/
Jr bruchtend gwallt on alle zal/
Der wirt üch hie nit nutzen vil/
Wenn sich üwer läbenn Ennden will.

Der Cardinal gibt Antwort/
Wiewol ichs Bapstumbs stützen was/
wyl doch der tod nit betrachten das/
Die Wällt hielt mich jn großenn Eeren/
Des todts mag Jch mich nit erweren/

Der Tod spricht zum Patriarchen/.
Herr Patriarch Ertz vatter genampt/
wie heylig ist doch üwer Ampt/
vnschuldig Bluott begärt üwer huott
Jr mueßent ouch stärben hannd verguot/

Der Patriarch gibt antwortt/.
Groß Jrdisch priester hatt vns gmacht/
Der Bapst in tieffer finsteren nacht/
Diß heylig Ampt hatt er mir gäbenn/
O tod warumb nimpst mir min läben/

Der Tod spricht zum Bischoff/.
Die Lutten schlach Ich sueß vnd fyn/
Herr Bischoff tantzend mit mir hin/
Der Richter Jetz von üch gern hört/
Wie Jr sine Schäfflin hannd erneert/

Der Bischoff gibt antwortt/
Jch habs dermassen gweydet all/
Das mir keins blyben ist im stall/
Glych wie Ein Wolff fraß ich die schaff/
Jetz find Jch Darumb grusame Straff/

Der Tod spricht zum Apt/
Herr Apt Jr sind gar groß und feyß/
springend mit mir an disen kreyß
Wie schwytzend Jr so kalten schweyß/
pfuch, pfuch, Jr lond ein großen scheyß/

Der Apt gibt antwort/.
Die schläckli hannd mir so wol gethan/
groß guot han Jch Jnn hennden ghan/
Zuo mins Lybs wollust han Jchs gwendt/
Min Lyb wirt Jetz von Würmen gschendt/

Der tod spricht zum Priester/
Jr Priester vom Bapst ußerkoren/
merrkent wol vf das todtenn Horen/
Wie hanndlent Jr mit Christen Bluott/
Ich ryß üch ab disen kutzhuott/

Der Priester gibt antwortt./.
Min Ampt richt Jch mit singen vs/
Jch fraß der Armen Wittwen Hus/
Verhieß mit falschem Opffer das Läbenn/
todts nodt wyl mir den Ion drumb gäben/

Der tod spricht zum Doctor./.
Herr Doctor Jr sind gleert vnd wyß/
üch glychet keiner zuo Paryß/
So wol könnend Jr nit Disputieren/
Dann das Jch üch von hinnen fueren/

Der Doctor gibt antwort/
Alle mine tag han Jch verzeert/
Das Jch der Bäpsten Rächt wurd gleert/
So Jch die Sach bym liecht besich/
So nutzt es wäder annder noch mich/

Der tod spricht zum Meister/.
Herr Meyster lond üch nit betriegen/
man mags Himmels louff nit biegenn/
Was willt von lanngem läbenn schrybenn/
Dann kein Ding über sin Zytt mag blyben/

Der Meyster gibt Antwort/
Den Louff des Himmels kan Jch wol/
vnd weyß was durchs Jar beschächen soll/
Aber min Stund ist mir ver borgenn/
wenn ich stärb, abendts, oder morgen/

Der tod spricht zum Ritter/
Ritter Bruoder vs Gottes Krafft/
Dem glouben hannd Jr vil guotts geschafft/
Vnnd ouch beschirmbt die Christen heyt/
Den tod versuochent mit Mannheyt/

Der Ritter gibt antwortt./
Mit Türcken vnd Heyden han Jch gstritten/
von den unglöübigen vil erlitten/
Aber mit keinem sterckeren han ich grungen/
Der mich, alls der tod, hab bezwungen/

Der tod spricht zu den München/.
Jr München mestend üch gar wol/.
Jr steckend aller Sünden voll/
Sind ryßend Wölff Jn eym Schaffskleyd/
Jr mueßend tantzen wär es üch leyd/

Die München gäbent antwort/.
Allso hannd wir die Wällt verlassen/
Das wir vff Gaßen vnd vf Straßen/
Der Wällt sind gsin ein überlast/
O tod wie ringst mit uns so fast/

Der tod spricht zuo der Aeptissin/.
Gnad Frouw Aeptissin lond üch glingen/
Jr mueßent mit mir vmhar springen/
Hannd Jr die Jungkfrouwschafft recht gehalten/
Jst guot Gott wöll der springen walten/

Die Aeptissin gibt Antwort:/.
Singen vnd läsen tag vnd nacht/
hatt mich vnnd annder schier toub gemacht/
Vnnd hannd des nit ein wortt verstannden/
der tod ist mir vil zfruey vorhannden/

Der tod spricht zum Bruoder/.
Find Jch dich da mit dinem Bart/
Bruoder, du muost vf die todten fart/
Jch han dich lanng gsuocht hin vnnd har/
Nun schick dich, schick dich, mit mir far/

Der Bruder gibt antwort/.
Wie kompt Jnn mich vom tod ein grusen/
bin nit sicher Jnn der Walld klusen/
Was nutzt mich jetz min harin gwannd/
So Jch ouch muoß Jns Müsen Lannd/

Der tod spricht zuo der Bägin./.
Khum har Bägin Jm Grouwen Kleyd/
muost tantzen, es sye dir lieb oder leyd/
Jetz muost den wäg ouch selber gan/
Den du den krancken zeygtest an/

Die Bägin gibt antwort/
Den Siechen wachet Jch tag vnd nacht/
Den Tod Jch Jnen han liecht gemacht/
Jetz bin ich ouch am selben ortt/
vnnd empfind das nüt helffend die wortt/

Der tod spricht zum Keyser/
Herr Keyser nun ergäbend üch darin/
Dann es muos hie nun tantzet sin/
truegend Jr noch einist ein dryfache kronen/
dennocht wirt üch der tod nit verschonen/.

Der Keyser gibt antwort/.
Alle mine diener, Ritter, vnd knecht/
Wychend Jetz von mir jn disem gefecht/
Han ich ye ghan vff Erdenn gwallt/
So hatt es doch jetz mit mir ein anndere gstallt/

Der tod spricht zum Künig/.
Herr Künig früsch vff harnach vnd dran/
Der tod wyl üwer läbenn Jetz han/
Zum Beyn huß muessend Jr thuon ein sprung/
wärennd Jr noch so Rych vnnd Jung/

Der Künig gibt Antwortt/.
Silber vnd Golld hatt Jch vast vil/
Der tod mirs aber nit meer gonnen wil/
Min Kürißer, vnnd groß geschütz/
Sind mir Jetz nit Eins pfenings nütz/

Der tod spricht zuo der Keyserin/.
Keiner Zierd, ouch keiner schönen gstallt Jch schon/
Jch acht ouch nit der Guldinen kron/
Jch nim die frouwen vnnd die herrenn/
Den todtenn tantz Jch sy ouch leeren/

Die Keyserin gibt antwortt/.
Jungckfrouwen und dienerin hab Jch vil/
Jr keyne aber für mich strytten wil/
Mit disem tod, den strengen tantz/
Die wällt hatt mich verlaßen gantz/

Der tod spricht zuo der Künigin/.
Frouw Künigin Jr sind zart erzogen/
hörend von mir des todtes fydel bogen/
Jr hannd vil kleyder vnnd Edellgsteyn/
üch hillft nüt vor dem todten Beyn/

Die Künigin gibt antwortt/.
Ach ach muoß Jch zuo den todten gan/
vmb hilff, wän soll ich dann rueffen an/
Jn disen großen nödtenn min/
wie ist min hertz so vollen angst vnd pyn/

Der tod spricht zum Hertzogen/.
Herr der Hertzog wie Lüchtend Jr/
nit annderst, dann wie ein Jrdin gschirr/
Jr mueßend jetz alle ding verlan/
Vnnd mit dem tod zum Grab hin gan/

Der Hertzog gibt Antwort/.
Ach Gott muos Jch so gächling scheyden/
Von Lannd, Lüth, Wyb, Kind, Gellt vnd Kleydenn/
Silber vnnd Golld, Kettinen vnnd Ring/
Das ist doch ein groß erschrockenlich ding/

Der tod spricht zum Graffen/
Mächtiger Graff sächend mich an/
den Reysigen Züg lond still stan/
Den Erben bevelchend vewer Lannd/
Dann Jr mueßend jetz stärben zuo hannd/

Der Graff gibt Antwort/
Von Edlem Stammen bin Jch har/
Der tod seyt mir jetz böse mär/
Min Herrschafft wollt Jch lennger nießen/
O tod willt mir dann min läben bschließen/

Der tod spricht zum Ritter/.
Du Strenger türer Ritter guott/
Du solltest han Jn thrüwer huott/
Die Wittwen, Weyßlinen, vnnd Gerechtigkheyt/
vnnd allzyt sin zum tod bereyt/

Der Ritter gibt Antwortt/.
Darumb Ich nüt unrechts mocht vertragen/
ward Jch zuo einem Ritter geschlagen/
Stürmpt deßhalb Stett, Schlößer, vnnd Bürgen/
Jetz wyl mich der tod ouch erwürgenn/

Der tod spricht zum Juristen./.
Die Gerechtigkheyt suocht ein Jurist/
Das Recht verkeert diser Lurist/
Wär nun baß trifft den Rechten Ban/
der mag dest baß Jn todts nodt bstan/

Der Jurist gibt antwort/.
Von Gott sind all Rächt geflossen
Jn minen Buochern sind sy bschlossenn/
Dieselbenn soll der Mensch nit biegenn/
Es sye jnn frydenn, oder in kriegen/

Der tod spricht zum Fürsprächen/.
Gnad Herr Fürspräch, merckend mich äben/
Jch sprich üch ab balld vewer läbenn/
Darumb gsächend wie wennd Jr üch versprächen/
Dann Gott wirt alles vnrechts rächen/

Der Fürspräch gibt Antwortt/.
Manchem thet Jch mit flyß sin Word.
So ich von großenn gaaben hord
Do bgondt Jch balld die Vrtheyl schyben [sic]/
Der bitter tod wil mirs jetz jntryben/

Der tod spricht zum Artzet/.
Artzet Wiewol man üch soll Eeren/
wyl sich doch der tod nit daran keeren/
Jr hannd nie gsächen, gschryben, old gläsen/
das Jemands vor dem tod mocht gnäsen/

Der Artzet gibt Antwortt/.
Von der Erd schuoff Gott die Artzny/
Die krütter bkandt Jch wol vnnd fry/
Purgatzen kond ich gäbenn guott/
Der tod den harn mir brächen thuot/

Der todt spricht zum Schultheyß
Herr Schultheyß nun der tod ist hie/
besinnend üch wol, was vnnd wie/
Vor Gott Jr denn zmal wöllend sagenn/
Ob ettwar veber üch wurde klagen/

Der Schultheyß gibt antwort/.
Min Regieren Jst nit ein gwallt/
Jch wach vnnd richt Jn dienstes gstallt/
Statt, Lannd, vnnd Burger laßt sich daran/
noch mag Jch dem tod nit entgan/

Der tod spricht zum Jüngling/.
Edler Jüngling, schön/ Jung/ vnd Rych/
sich wäm du Endtlich werdest glych/
Dinen Adell sollt mit Zucht wol zierenn/
din Läbenn wirst sunst balld verlieren/

Der Jüngling gibt Antwort/.
Jn fröyd hatt Jch ein guotten muot/
Das bracht min gsundt heyt/ vnd min guot/
Ach Jch sollt hie vil lennger läbenn/
so wyl mir der tod nit Zytt meer gäben/

Der tod spricht zum Rathsherren/.
Rathsherr Lieber nun rathend wol/
vnnd leernend wie man stärben soll/
Rathend dem Armen wie dem Rychenn/
so wirt Gott nit von üch wychenn/

Der Raths Herr gibt antwort/.
Zuo Gott han Jch min Zuoversicht/
Der zum Raths Herren selber spricht/
Wölche die Gerechtigkheyt verbringenn/
Vor Gott mag Jnen nit mißelingen/

Der Tod spricht zum Vogt/.
Herr Vogt Jch muoß üch recht wysen/
vewer lyb wirt die Würm balld spysen/
Jn großenn Eeren sind Jr gsäßenn/
Müß vnnd Krotten werdent üch fräßen/

Der Vogt gibt Antwort/.
Was hilfft groß Rychtumb und Palläst/
Deßglychen ouch vil pracht und gfäst/
Hätt Jch schon aller wällt guot allein/
so deckt mich doch zuo letst ein kleiner Stein/.

Der tod spricht zum Bürger/.
Burger nun mach din Testament/
Din läben ist zum tod gewendt/
Din Huß vnnd Hoff muost du verlan/
vnnd Ein Marischgentäntzli han/.

Der Burger gibt Antwort/.
Jch suocht stätts der Statt nutz und Eer/
was mich guotts duecht, da macht Jchs meer/.
By miner gsellschafft was mir wol/
Ach das ich sy verlaßenn soll/

Der tod spricht zum Kouffman/.
Khum har Kouffman mit diner Karnier/
hättest du thusent Guldin oder vier/
Ouch vf dem Meer Hundert Gallee/
noch muost starbenn mit Ach vnnd wee/

Der Kouffmann gibt Antwortt/
All Nacht vnd tag muoßt ich wachen/
wöllt Jch mine khinder zuo Herren machen/
Das guot hatt bsässenn gantz min Hertz/
muos Jch daruon, bringt mir groß schmertz/

Der Tod spricht zuo der Wittfrouw./.
Wittfrouw Ich kan üch das wol dütten/
hannd Jr schon nie mit Armen Lüthen/
Ouch mit Bätten vnnd Fasten gsuocht langs läben/
dennocht so muoßent Jr ein Hutt gäbenn/

Die Wittfrouw gibt antwort/.
Durch min fürgenommne Eerbare wyß/
meynt Jch zuo erlangen lob vnnd pryß/
Ouch langes läbenn mit gsundtheyt
Sampt fröyd vnnd ruow in Eewigkheyt/

Der tod spricht zuo der dochter/
Dochter jetz ist schon hie din Stund/
Bleych wirt werden din Rodter Mund/
Din Lyb, din angsicht, din Har, vnnd Brüst
muos alles werden Ein fuler mist/

Die Dochter gibt Antwort/.
O tod wie grüwlich griffst mich an/
mir wyl min Hertz Jm Lyb zergan/
Jch was verpflicht Einem Jungen knaben/
So wyl mich der tod mit Jm haben/

Der tod spricht zum Handtwerchsman/.
Du Handtwerchsman muost mit mir dran/
Drumb laß all dinen werchzüg stan/
Damit du erneert hast wyb und kind
din gwün verschwindt glych wie der wind/

Der Handtwerchsman gibt antwort/.
Mit der Warheyt Jch das sagen mag/
Das Jch kein ruow hatt nacht vnd tag/
Mocht dennocht khum mine kind emeeren/
noch wöllt ich mich gern des todts erwerren/

Der tod spricht zum Armen Man/.
Hör Armer Man vnd gheb dich wol/
Der tod dich balld erlösenn soll/
Hör vff Bättlen das täglich Brott/
wann du wirst gnuog han mit dem tod/

Der Arm Man gibt Antwort/.
Vil hunger Leyd Jch hie vff Erden/
mocht ouch wäder Rych noch gsund werden/
Noch wöllt ich lieber allso läbenn/
Dann mich dem hertten Tod ergäben/

Der tod spricht zum Kriegs Man/
Kriegs Man bist gsin Jn menger schlacht/
Jn großer gfar, ouch tag vnnd nacht/
Din Läben was dir offt bym zyl/
Der tod mit dir jetzt strytten wyl/

Der Kriegs Man gibt Antwort/
Jn Strytten was Jch vornen dran/
vnnd hielt mich wie ein Redlich Mann/
Jch wär nit gwychen vmb ein tritt/
Jetz fluch Jch gern, so mag ich nit/

Der tod spricht zuo der Mätz/.
Min liebe Diern nun gheb dich wol/
Din Hertz groß ruow Jetz habenn sol/
Verlaß fast balld din sündtlichs läbenn/
Vnnd loß vf min Sackpfyffen äben/

Die Mätz gibt Antwort/
Ach das Jch han so schandtlich gläpt/
vnnd minen Gott nie vor Ougen ghept/
Sonnders dem Lyb gsuocht allenn Lust/
Jetz hilffts mich nüt, Jst alls umb sunst/

Der tod spricht zuo dem Koch/.
Du feyßter Koch Jn menger wyß/
Hast kochet menge selzame spyß/
Dinen Buch hast gmestet wie Ein Schwyn/
Den würmen wirst du wildtbrätt sin/

Der Koch gibt Antwortt/.
Mich wil die Hertte red erschrecken/
mag wäder spyß noch Wyn meer schmecken/
Die häffen schläck sind mir empfallenn/
Sind mir alls bitter wie Ein Gallen/

Der Tod spricht zuo dem Buren/
Du Bur magst ouch nit lenger blyben/
Der tod wyl dich von hinnen trybenn/
Einen annderen laß das korn tröschenn/
Dann dir wirt balld das liecht erlöschen/

Der Bur gibt Antwort/.
Ae nun Tod laß ab von dinem Zorn/
gsichst nit Jch wil verkouffen korn/
Willt du den Buren nemmen das läbenn/
Wär wil dann der wällt meer korn gäben/

Der tod spricht zum Narren/.
Heb still du Narr vnd grosser Gouch/
muost stärben mit den wysen ouch/
Wann der tod sicht gar niemand an/
ob wyß olld Narrecht sye der Mann/

Der Narr gibt Antwort/.
Wiewol vil Narren sind Jnn der Wällt/
Die meer dann Jch hannd gliept das gällt/
So wöllt Jch doch gern farenn dahin/
Wenn kein Narr meer uf Erd mueßt sin/

Der Tod spricht zuo der Eefrouw/
Eefrouw das Kind muost du mir lan/
Es muos tantzen, vnnd kan nit gan/
Es ist beßer du laßests also stärben/
Es möcht villicht zum Buoben werdenn/

Die Eefrouw gibt Antwortt/
O tod wie bist so thumb und Blind/
Nimpst mit dem Mann, ouch mir das kind/
Das kan Jch nit wol veber khon/
Zletst so muos Jch ouch mit dir daruon/

Der tod spricht zuo den Juden/
Jr Juden Jr vnglöübigen Hünd/
köndtend Jr noch souil lyst vnd fünd/
mueßent Jr dennocht stärben Jn Eewigkheyt/
Dann Jr hannd verlougnet die Christenheyt/

Die Juden gäbent antwort/.
O wie sind wir so gantz betrogen/
Die Rabinen hannd vnns alls erlogen/
Sy gabenn vnns vil falscher gsatz/
Der tod fueert vnns vf helschen platz/

Der tod spricht zu dem Maler/
Manuel aller Wällt Figur
hast gemalet an dise Mur/
Nun muost stärbenn da hilfft kein Fund/
bist ouch nit sicher Minut noch Stund/

Manuel der Maler gibt antwort/
Hilff einiger Heyland drumb ich dich bitt/
Dann hie Ist keines blybens nit/
So mir der tod min Red wirt stellenn/
So bhuet üch Gott, mine lieben Gsellen/.

Der Bschluß.
Wär dise Figuren schouwett an/
Sy syennd Jung, allt, Wyb, oder Mann/
Sollennt betrachten das wie der Wind/
alle ding vnbestenndig sind/

Doch wüß ein Jeder Mensch gar äben/
nach diser Zytt Jst ouch ein Läbenn/
das stadt in fröydenn, oder in pyn/
Drumb luog Ein Jeder, wo Ehr wöll hin/

Das Jüngst Gricht/.
Wann der Richter wirt sin so gerecht/
Dem Herren Ionen wie dem knecht/
Vnnd wirt sin Vrtheyl Eewig bston/
Gott helff vnns Jn des Himmels thron/
Durch Jhesum Christum sinen lieben Son/

Amen.

 

 

zurück

Letzte Aktualisierung: 08.09.2007

Anschrift

Europäische Totentanz-Vereinigung, Leipziger Straße 48, 06766 Bitterfeld-Wolfen
Henry Schuhmacher (Präsident) Mail: h.schuhmacher@totentanz-online.de